توجه به اصول بهداشت فردی، بهداشت محیط و بهداشت مواد غذایی، و همچنین مسئولیت‌پذیری همگانی در قبال سلامت خود و دیگران
مهمترین اظهارات مهندس مسعود احتشامی مدیر سلامت و و محیط کار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان کهگیلویه و بویراحمد.
به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج این مقام مسئول طی یادداشتی توصیه های مهم بهداشت محیطی را در دو ایام ماه مبارک رمضان و عید نوروز تشریح کرد.
ایام نوروز و ماه رمضان از مهمترین مناسبت‌های ملی و مذهبی در ایران هستند که با تغییرات قابل توجهی در الگوها و سبک های زندگی، تغذیه و تعاملات اجتماعی همراه می‌شوند. این تغییرات، چالش‌های خاصی در زمینه *بهداشت محیط* ایجاد می‌کنند که توجه به آنها برای حفظ سلامت فردی و اجتماعی ضروری است. مهمترین چالش‌های بهداشت محیطی در این دو دوره زمانی مهم را بررسی می‌کنیم.
*چالش‌های بهداشت محیطی در ایام نوروز*
نوروز با همه شادی‌ها و خوشی‌هایش گاهی می‌تواند برای خانواده‌ها و به‌ویژه کودکان دردسرساز باشد. تغییر در محیط زندگی، سفرها و دید و بازدیدهای گسترده، چالش‌های متعددی را در زمینه بهداشت محیط ایجاد می‌کند که نیازمند توجه ویژه است.
*چالش‌های مربوط به بهداشت فردی ناشی از دید و بازدیدهای نوروزی*
یکی از مهمترین چالش‌های بهداشت محیطی در ایام نوروز، در بحث بهداشت فردی ،افزایش احتمال انتقال بیماری‌های واگیردار از طریق تماس‌های نزدیک در دید و بازدیدهای نوروزی است. بوسیدن کودکان یکی از این موارد است که می‌تواند به انتقال ویروس‌ها و میکروب‌ها منجر شود. همچنین دست دادن با دستان آلوده یکی دیگر از راه‌های انتقال بیماری‌ها است که در دیدارهای نوروزی بسیار شایع است.
حضور بزرگسالان و سالمندان بیمار در مهمانی‌های نوروزی و تماس آنها با کودکان چالش دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. توصیه می‌شود از بزرگان و سالمندانی که دچار بیماری هستند خواسته شود در دید و بازدیدهای نوروزی، تماس کمتری با کودکان داشته باشند. همچنین بهتر است از بردن کودکان بیمار به مهمانی‌ها خودداری شود.
*چالش‌های بهداشتی در سفرهای نوروزی*
سفرهای نوروزی با چالش‌های بهداشتی خاص خود همراه هستند. تغییر محیط از فضای بسته خانه و آپارتمان به فضای باز و طبیعت، افزایش فعالیت کودکان و قرار گرفتن در معرض تغییرات دمایی بهاری به عنوان زمینه، و تماس های نزدیک می‌تواند آنها را در معرض سرماخوردگی قرار دهد. همچنین *در محیط‌های زیارتی، عادت به بوسیدن ضریح و درهای ورودی می‌تواند خطر انتقال بیماری‌های واگیردار و تنفسی را افزایش دهد* .
با توجه به اینکه امکان حذف کامل تماس‌ها وجود ندارد، بهترین راهکار برای مقابله با این چالش‌ها، رعایت نظافت و شست‌وشوی مکرر دست با صابون است. استفاده از صابون‌های ویژه ی مسافرت که به صورت تیوب هستند، در سفر توصیه می‌شود.
*چالش‌های مربوط به مواد غذایی در ایام نوروز*
تغذیه غیر بهداشتی در مسیر مسافرت که می‌تواند به اختلالات حرکتی دستگاه گوارش (اسهال و یبوست) و عفونت‌های گوارشی (آنتریت‌ها) منجر شود.
خشکبارها، شیرینی‌ها و غذاهای رستوران‌ها، اماکن بین راهی،مسافرخانه‌ها و مراکز گردشگری اگر از نظر بهداشتی مناسب نباشند، می‌توانند به بیماری‌های گوارشی منجر شوند و خوشی‌های سفر را به کام خانواده‌ها تلخ کنند.
*چالش‌های بهداشت محیطی در ماه رمضان*
ماه رمضان با تغییر الگوی تغذیه و افزایش تجمعات در مساجد و مکان‌های برگزاری مراسم افطاری و سحری، چالش‌های بهداشتی خاصی را ایجاد می‌کند که توجه به آنها برای حفظ سلامت روزه‌داران ضروری است.
*چالش‌های مرتبط با تهیه و توزیع غذا*
یکی از مهمترین چالش‌های بهداشت محیطی در ماه رمضان، تهیه و توزیع غذا در مساجد و محل‌های برگزاری مراسم افطاری و سحری است. تهیه مواد غذایی سالم و بهداشتی، رعایت بهداشت فردی توسط خدمه‌ها در هنگام تهیه و طبخ غذا، و عدم نگهداری طولانی مدت مواد غذایی پخته شده در محیط آشپزخانه یا صحن مساجد از موارد مهمی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
توزیع غذای پخته شده به صورت گرم و در ظروف مناسب و تمیز ضروری است. در صورت استفاده از ظروف یکبار مصرف، ترجیحاً باید از ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی یا آلومینیومی استفاده شود و از ظروف و لیوان یکبار مصرف پلاستیکی اجتناب گردد. همچنین در هنگام توزیع غذا، خادمین باید از راه رفتن روی سفره خودداری کنند.
*چالش‌های بهداشتی محیط‌های تجمعی*
رعایت نظافت و بهداشت صحن مساجد و محل‌های برگزاری مراسم، و همچنین سرویس‌های بهداشتی و وضوخانه‌ها از چالش‌های مهم دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد. استفاده جعبه‌های جا مایع دستشویی در این محل‌ها ضروری است.
از چالش‌های دیگر می‌توان به استفاده از دخانیات و بویژه قلیان توسط برخی از مراجعین در مساجد و محل‌های برگزاری مراسم اشاره کرد که باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد.
*چالش‌های مرتبط با سبزیجات و مواد غذایی خام*
در صورت استفاده از سبزی خوردن، سالم‌سازی کامل آن قبل از مصرف و توزیع بین روزه‌داران ضروری است. این فرآیند شامل شستشوی اولیه، انگل‌زدایی، گندزدایی و شستشوی نهایی سبزیجات است. عدم رعایت این موارد می‌تواند به انواع بیماری‌های انگلی و عفونی منجر شود.
*راهکارهای مقابله با چالش‌های بهداشت محیطی*
برای مقابله با چالش‌های بهداشت محیطی در ایام نوروز و ماه رمضان، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
*آموزش و آگاهی‌سازی*
آموزش و افزایش آگاهی عمومی درباره اصول بهداشت محیط از مهمترین راهکارها برای مقابله با چالش‌های بهداشتی است. ارائه آموزش‌های لازم به متولیان برگزاری مراسم‌ها، خانواده‌ها و افراد مسئول تهیه و توزیع غذا می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطرات بهداشتی داشته باشد.
*نظارت بهداشتی*
تشدید بازرسی ها نظارت مستمر بر رعایت اصول بهداشتی در محل‌های تهیه و توزیع غذا، مساجد، و سایر مکان‌های تجمعی توسط *کارشناسان بهداشت محیط* می‌تواند به شناسایی و رفع به موقع نواقص بهداشتی کمک کند.
*ارتقای زیرساخت‌های بهداشتی*
بهبود زیرساخت‌های بهداشتی در مکان‌های تجمعی مانند سرویس‌های بهداشتی، وضوخانه‌ها، آشپزخانه‌ها و فضاهای توزیع غذا می‌تواند در کاهش چالش‌های بهداشت محیطی مؤثر باشد.
*نتیجه‌گیری*
ایام نوروز و ماه رمضان فرصت‌های ارزشمندی برای تقویت پیوندهای خانوادگی، اجتماعی و معنوی هستند، اما چالش‌های بهداشت محیطی در این دوره‌ها می‌توانند این فرصت‌ها را به تهدیدی برای سلامت تبدیل کنند. با شناخت دقیق این چالش‌ها و اتخاذ راهکارهای مناسب، می‌توان ضمن بهره‌مندی از ارزش‌های معنوی و فرهنگی این ایام، سلامت فردی و اجتماعی را نیز تضمین کرد.
*توجه به اصول بهداشت فردی، بهداشت محیط و بهداشت مواد غذایی، و همچنین مسئولیت‌پذیری همگانی در قبال سلامت خود و دیگران* ، می‌تواند به گذراندن ایامی سالم و به دور از بیماری در نوروز و ماه رمضان کمک کند. امید است با رعایت این اصول، همه ی هم استانی های عزیز از این ایام به بهترین شکل بهره‌مند شوند.
« مدیریت سلامت محیط و کار
دانشگاه علوم پزشکی یاسوج»
